Wat staat er op De Kaart?

Historische kaarten

Gent Gemapt brengt diverse historische kaarten samen. Ze zijn geselecteerd op basis van hun cartografische waarde, op de kwaliteit en toegankelijkheid van de scan en op de gebruikersrechten en -voorwaarden. We hebben alle kaarten gegeorefereerd zodat je ze als kaartlagen over elkaar kunt leggen. Voor de oudere kaarten betekent dat onvermijdelijk dat er vervormingen optreden. De kaarten zijn afkomstig van Geopunt Vlaanderen, Universiteitsbibliotheek Gent, Archief Gent en Algemeen Rijksarchief.

Plaatsen

We verdeelden de stad in bijna 4000 plaatsen: straten, pleinen, parken, waterlopen, winkels, kerken, scholen, cafés… zo gaat het rijtje wel even door. De basis voor deze lijst werd gelegd door de museumapplicatie Zichten op Gent door STAM Stadsmuseum Gent. Deze lijst werd met veel zorg geactualiseerd en aangevuld met nieuwe plaatsen uit open datasets van Stad Gent, Digitaal Vlaanderen en specifieke locaties die doorheen de jaren werden onderzocht door onze partners.

Voor elke plaats verzamelden we een aantal basisgegevens. Deze informatie vroegen we op via instellingen die hun data openbaar beschikbaar stellen, bv. Inventaris Onroerend Erfgoed, Wikidata. We verwerkten de kennis van afgelopen erfgoedprojecten, tentoonstellingen en historisch onderzoek. Voor een groot deel van de plaatsen deden we ook aanvullend literatuur- en kaartonderzoek. Bij plaatsen waar dat mogelijk was, vind je ook verwijzingen naar relevante bronnen en documentatie.

Plaatsregister voor Gent

Bij afloop van het project publiceert Gent Gemapt een geografisch register, een zogenaamde “urban gazetteer”, als linked open data. De Gent Gemapt Gazetteer is een dataset die informatie bewaart over (historische)plaatsen binnen Gent. Deze plaatsen werden voorzien van unieke identificatiecodes op basis van hun ruimtelijke kenmerken. Het plaatsregiser werd gekoppeld aan (inter)nationale vocabularia en thesauri (CRAB, Inventaris Onroerend Erfgoed, Wikidata) om de uitwisseling van informatie te verbeteren. Geografische thesauri zijn nuttig om collecties ruimtelijk te ontsluiten. Het plaatsregister dat Gent Gemapt publiceert, biedt een waardevolle aanvulling op bestaande thesauri (GeoNames, Wikidata, VIAF) die vaak niet gedetailleerd genoeg zijn om plaatsen op stadsniveau te beschrijven.

Wat is een plaats?

Het Gent Gemapt plaatsregister is een gecureerde lijst van ca. 3700 plaatsen. De selectie en redactie van deze plaatsen gebeurt volgens weloverwogen richtlijnen. Maar er bestaat geen perfecte afbakening van wat een plaats is: een plaats kan uitbreiden of krimpen, bebouwd of afgebroken worden, leeg staan, een overnemer vinden of een herbestemming krijgen. Op hetzelfde adres kunnen vier verschillende plaatsen hebben bestaan. Een adres verandert, een straat verdwijnt... Wanneer eindigt de ene en begint de volgende plaats? Gent Gemapt liet zich bij de selectie niet dirigeren door het bouwkundig erfgoed maar probeert de dynamiek van de plaats zo helder mogelijk weer te geven en vertrekt daarbij indien mogelijk vanuit het heden.

Welke plaatsen staan er in het plaatsregister?

Het plaatsregister van Gent Gemapt bevat voor Gent en deelgemeenten:

  • De straten, bruggen en pleinen
  • De scholen, bibliotheken en andere openbare gebouwen
  • Gebedshuizen en religieuze plaatsen
  • Historische woningen, wijken en arbeidersbeluiken (specifiek deze afkomstig uit het WIARUG-onderzoek van de jaren ‘70)
  • De belangrijkste fabrieken en winkels
  • Parken, groen en natuur
  • Musea en culturele instellingen
  • Plaatsen die in het kader van erfgoedprojecten en historisch onderzoek zijn onderzocht:
    • Erfgoedwandelplannen (Erfgoedcel Gent) voor Rabot, Dampoort, Ledeberg, Wondelgem, Mariakerke, Sint-Amandsberg en Sint-Denijs-Westrem
    • Kahedralen van de Industrie (Industriemuseum)
    • Blijven Plakken (STAM Gent)
    • Geloven in Gent (Vakgroep Geschiedenis, UGent)
    • De Rode Wandeling (Amsab-ISG)
    • Cinema Belgica (UGent)
    • UGentMemorie (Instituut voor Publieksgeschiedenis, UGent)

Welke gegevens staan er in het plaatsregister?

Voor elke plaats verzamelden we een aantal basisgegevens. Deze informatie vroegen we op via instellingen die hun data openbaar beschikbaar stellen, bv. Inventaris Onroerend Erfgoed, Wikidata. We verwerkten de kennis van afgelopen erfgoedprojecten, tentoonstellingen en historisch onderzoek. Voor een groot deel van de plaatsen deden we ook aanvullend literatuur- en kaartonderzoek. Bij plaatsen waar dat mogelijk was, vind je ook verwijzingen naar relevante bronnen en documentatie.

  • Naam
    • Franse naam
    • Alternatieve of historische namen
    • Gensche naam (dankzij Perfesser Gensch Peter Van Haelter)
  • Datering. 
    • Begindatum
    • Einddatum
      Deze data zijn een interpretatie op basis van de beschikbare kaarten en literatuur en zijn niet altijd nauwkeurig of onomstreden. Bovendien: vanaf wanneer bestaat een plaats? Bij het ontwerpen, de eerstesteenlegging, de ingebruikname?
  • Type plaats en erfgoedtype (indien de plaats is opgenomen in de Inventaris Onroerend Erfgoed)
  • Locatie (dit betreft meestal de actuele of laatst gekende ligging van de plaats. Voor sommige historische plaatsen is het slechts een inschatting op basis van historisch kaartmateriaal
    • Adres
  • Beschrijving
    Tenzij er een andere auteur is vermeld zijn de beschrijvingen geschreven door historici van STAM Gent of van Gent Gemapt
  • Verwijzingen naar:
    • Inventaris Onroerend Erfgoed (indien van toepassing)
    • Artikels in Ghentsche Tijdingen en de Handelingen van de Maatschappij voor Geschiedenis en Oudheidkunde
    • Andere bronnen en literatuur die door Gent Gemapt zijn aangewend
    • Open datasets van Inventaris Onroerend Erfgoed, WikiData, CRAB-code

Het plaatsregister van Gent Gemapt wordt op termijn gepubliceerd als Open Data. Het Gent Gemapt-plaatsregister vormt net als het historisch stratenregister van Gent het onderwerp van het doctoraatsonderzoek van Vincent Ducatteeuw.

Collectiestukken

Bouwtekeningen, schilderijen, prentbriefkaarten, porseleinkaarten, stadsgezichten, foto’s van gebouwen en stadsgezichten, affiches, … heel wat erfgoedcollecties brengen de stad in beeld.

Gent Gemapt bezit of host zelf geen erfgoedcollecties. Het toont slechts een selectie van beelden uit de verschillende bewaarinstellingen in Gent. Of een beeld is opgenomen hangt af van de digitale beschikbaarheid, de aard van de registratie, de visuele kwaliteit, de rechten op het beeld en de representativiteit. Om beelden en hun metadata te tonen maken we gebruik van de technische innovatie IIIF (International Image Interoperability Framework). Enkel beelden die beschikbaar zijn in ‘IIIF-formaat’ kunnen worden getoond. Helaas hebben we daarom (nog) niet voor elke plaats een beeld. Naarmate de partners hun collecties verder ontsluiten, kan Gent Gemapt aangroeien.

Om de erfgoedcollecties te digitaliseren, registreren en mappen kunnen de erfgoedinstellingen alle hulp en kennis over de stad en haar erfgoed gebruiken. Via Gent Verrijkt roepen ze algemene of specifieke hulp in.