Le grand plan de Gand par Sanderus & Hondius, 1641

Le grand plan de Gand par Sanderus & Hondius, 1641 is een van de meest levendige kaarten van de stad Gent. Dit heeft veel te maken met het vogelvluchtperspectief. Dit zorgt ervoor dat de kaart meer is dan een stratenplan. De gedetailleerde en monumentale weergave van de gebouwen maakt van het plan een rijke bron, een kunststuk en een typisch product van de renaissance. De roem van de stad staat centraal. Een gevolg daarvan is wel dat het plan niet altijd even nauwkeurig is. Gebouwen zijn bijvoorbeeld soms geroteerd om een mooier en sierlijker beeld te geven. Het picturale komt dus boven het cartografische.

Ontstaanscontext

Het plan werd oorspronkelijk uitgegeven in 1637 als onderdeel van de Flandria Illustrata onder de naam Gandavum Vulgo Gent. Dit werk kwam er op initiatief van de Zuid-Nederlandse filosoof en theoloog Anthoni Sanderus en werd geproduceerd door de Amsterdamse uitgever-graveur Henricus Hondius, wat de latere naamgeving van de kaart verklaart. De datum 1641 verwijst naar het moment waarop de kaart afzonderlijk werd uitgegeven. Deze nieuwe uitgave bestond uit 6 vellen, was 1,395m breed en 1m hoog en had een schaalverhouding van 1:3.333. De uitgave gebeurde onder de naam Gandavum Urbs antiqua, potens, totiusque, Europae amplissima et amoenissima. Deze naam legt duidelijk de nadruk op de macht en schoonheid van de stad.  

Bewaring en hergebruik

Van deze kaart zijn verschillende versies te vinden. De originele kaart bevindt zich in de Universiteitsbibliotheek van Leiden. In 1838 werd van het plan een kopie gemaakt door P.J. Goetgebuer. Het exemplaar dat hier wordt getoond, is een heruitgave uit 1904 gevormd door La Commission des Monuments de Gand. Dit exemplaar behoort toe aan de Gentse Universiteitsbibliotheek. Het plan bestaat uit meerdere kaartbladen. Deze kaartbladen zijn eerst bewerkt met Irfanview. Daarbij zijn de randen weggegomd. Aan de hand van het programma QGIS werden daarna aan de beschikbare kaartbladen coördinaten toegekend om zo één kaart te bekomen. De kaartdelen sluiten echter niet altijd even goed aan waardoor tussen deze delen kleine gaten voorkomen. Daarnaast ontbreken twee van de bladen in de collectie waardoor deze niet zijn opgenomen.

Meer weten?

• Coene, André en Martine De Raedt. Kaarten van Gent, plannen voor Gent (1534-2011). Gent: Snoeck, 2011. 57-68.