Villaretkaart, 1745-1748

De Villaretkaart is vernoemd naar Jean Villaret, ingenieur-geograaf bij het Franse hof en een van de makers. De kaart kwam tot stand na een van de Franse veroveringstochten door onze gebieden (1745-48). In die periode kregen de Fransen enkele jaren de controle over een deel van het gebied dat vandaag België heet. Zij stuurden een groep ingenieur-geografen op pad om de pas veroverde gebieden te karteren. Villaret nam het gebied tussen Menen-Gent-Doornik en Maastricht-Luik voor zijn rekening. Het gedeelte van de kust en de Westhoek bracht een collega al eerder in kaart tussen 1729 en 1730. 

Cartografische kenmerken en methode

In totaal bestaat de Villaretkaart uit meer dan tachtig kaartbladen. Door de zin voor detail bieden die een uniek zicht op onze gewesten, zo’n kwart eeuw vroeger dan de bekende Ferrariskaart uit 1770-1778. De kaart geeft een rijk beeld van ons cultuurlandschap en de evolutie ervan. Dat is bijzonder interessante informatie voor onder meer erfgoedonderzoekers, landschaps- en monumentbeheerders en archeologiebureaus. Of het nu gaat om landgebruik, landschapselementen, abdijdomeinen, bewoning, historische wegen of toponiemen, de kaart is een nieuw ijkpunt.

Bewaring en hergebruik 

De Villaretkaart was jarenlang onbekend en daardoor onbemind. Alle versies bevinden zich in Franse verzamelingen. Voor Franse onderzoekers waren zij minder relevant, voor Belgische onderzoekers niet evident om te raadplegen. De onlangs overleden historicus Carl Vandenghoer bracht de kaart een aantal jaar geleden opnieuw onder de aandacht. De herontdekking is zijn verdienste. De gebruikte kaart is afkomstig uit de cartotheek van het Institut National de l'Information Géographique et Forestière.  Deze kaart kan worden geraadpleegd via Geopunt Vlaanderen. De noodzakelijke data voor hergebruik worden door het Agentschap Onroerend Erfgoed en Informatie Vlaanderen vrij ter beschikking gesteld via Datavindplaats Vlaanderen. 

(Bron: Datavindplaats Vlaanderen)

Meer weten?

• Huguenin, Marcel. “La carte des Pays-Bas 1741-1748.” Bulletin d’information de l’association des ingénieurs géographes, 34-35 (1966): 26-78.
• Vandenghoer, Carl. “De kaart van de Franse ingenieurs-geografen 1745-1748, ook Villaretkaart genoemd, voorloper van de kabinetskaart van Ferraris.” Histories vzw onderzoek 15 (2015): 1-10.